Οστικό Οίδημα – Τι είναι και πώς θεραπεύεται;

Ο κεκαλυμμένος κίνδυνος για τα οστά

Τί είναι το οστικό οίδημα;

Με τον όρο οστικό οίδημα αναφερόμαστε στη μεταβολή του μαγνητικού σήματος στα οστά που απεικονίζεται στην μαγνητική τομογραφία.

Η κλινική αυτή οντότητα περιγράφηκε για πρώτη φορά 1988 από τον Von Wilson όταν η χρήση του μαγνητικού τομογράφου άρχισε να επικρατεί στην διερεύνηση των μυοσκελετικών παθήσεων. Αρχικά η πάθηση αυτή είχε χαρακτηριστεί ως παροδική οστεοπόρωση. Σήμερα όμως έχει επικρατήσει ο όρος σύνδρομο οστικού οιδήματος.

Κλινικά έχουμε την συγκέντρωση υγρού μέσα στις οστικές δοκίδες με συνοδό έντονο πόνο και δυσκαμψία, κυρίως στη φόρτιση.

Που οφείλεται το οστικό οίδημα;

Διακρίνουμε δύο βασικές κατηγορίες: το μετατραυματικό και το ατραυματικό οστικό οίδημα.

Το μετατραυματικό οστικό οίδημα εμφανίζεται κυρίως σε αθλητές μετά από κάκωση κυρίως στο γόνατο και στην ποδοκνημική και περιγράφεται με τον αγγλικό όρο "bone bruise".

Στο ατραυματικό οστικό οίδημα απ’ την άλλη, υπάγονται εκείνες οι περιπτώσεις που οφείλονται σε:

• Μηχανικά αίτια από επαναλαμβανόμενους μικροτραυματισμούς ή υπέρμετρη καταπόνηση
• Αντιδραστικό οστικό οίδημα που μπορεί να εμφανιστεί ως έξαρση προϋπάρχουσας οστεοαρθρίτιδας
• Φλεγμονώδεις αρθρίτιδες (ρευματοειδής, ψωριασικές αρθρίτιδες κτλ.)
• Άσηπτη οστική νέκρωση όπου μια εντοπισμένη διαταραχή στην αιμάτωση του χόνδρου και του υποκείμενου υποχόδριου οστού οδηγεί σε σοβαρή ενδοαρθρική βλάβη
• Όγκους
• Οστεομυελίτιδα ή σηπτική αρθρίτιδα
• Ιατρογενή αίτια

Τις περισσότερες φορές δεν εντοπίζεται κάποια αιτία οπότε μιλάμε για ιδιοπαθές οστικό οίδημα.

Συμπτώματα

Το κυριότερο σύμπτωμα είναι αιφνίδιος και σταδιακά επιδεινούμενος πόνος σε ηρεμία, ο οποίος επιδεινώνεται στη φόρτιση με περιορισμό της κίνησης. Ανάλογα με την εντόπιση μπορεί να εμφανιστεί οίδημα τοπικά και ευαισθησία στην πίεση.

Ποιους αφορά κυρίως και πού εμφανίζεται;

Αφορά κυρίως άτομα μεταξύ 3ης και 5ης δεκαετίας, ενώ οι άνδρες προσβάλλονται 3 φορές περισσότερο από τις γυναίκες.

Το οστικό οίδημα θεωρητικά μπορεί να εμφανιστεί σε όλα τα οστά συχνότερα όμως αφορά τα οστά της ποδοκνημικής και του άκρου ποδός, το ισχίο και το γόνατο.

Διάγνωση

Η διάγνωση του οστικού οιδήματος βασίζεται στα παρακάτω κριτήρια:

• Ιατρικό ιστορικό για την καταγραφή πιθανών προδιαθεσικών παραγόντων όπως προηγούμενη κάκωση, κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ, απώλεια βάρους ή μακροχρόνια χρίση κορτικοειδών
• Κλινική εξέταση της πάσχουσας περιοχής για ενδοαρθρική συλλογή η στοιχεία τοπικής λοίμωξης
• Εργαστηριακές αιματολογικές εξετάσεις για να αποκλειστεί λοίμωξη η αυτοάνοσα νοσήματα
• Μαγνητική τομογραφία (MRI)

Στη μαγνητική τομογραφία διακρίνονται πολλαπλές λευκές κηλίδες που εμφανίζονται ως σημάδι συσσώρευσης υγρού μέσα στις οστικές δοκίδες οι οποίες στην μαγνητική τομογραφία απεικονίζονται με μαύρο χρώμα. Το οίδημα του μυελού των οστών δεν μπορεί να απεικονιστεί χρησιμοποιώντας απλές ακτινογραφίες, αξονική τομογραφία και υπερηχογράφημα.

Συνέπειες

Με την πρώιμη διάγνωση και την έγκαιρη έναρξη της θεραπείας συνήθως αποφεύγονται σοβαρές συνέπειες και η αποκατάσταση είναι πλήρης.

Αν δεν επέμβουμε θεραπευτικά ενδέχεται να προκληθεί ελάττωση της οστική πυκνότητας με απτότερη συνέπεια να προκληθούν με ελάχιστη φόρτιση μικροκατάγματα στις οστικές δοκίδες. Η δε παρατεταμένη συμπτωματολογία οδηγεί σε μόνιμη δυσκαμψία και δυσλειτουργία της άρθρωσης καθώς και σε μυϊκές ατροφίες. Η σοβαρότερη όμως επιπλοκή του οστικού οιδήματος είναι άσηπτη οστική νέκρωση που οδηγεί σε σοβαρή και μη αναστρέψιμη βλάβη στην άρθρωση.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η οστική νέκρωση είναι τις περισσότερες φορές η αιτία του οστικού οιδήματος και ενδεχόμενα να μην διαγνωσθεί λόγω της έκτασης του οιδήματος στην μαγνητική τομογραφία.

Ασθενής 56 ετών πριν 2 χρόνια με εικόνα έντονου οστικού οιδήματος 18 μήνες μετά αφού τα συμπτώματα του πόνου υποχώρησαν αρχικά προσήλθε ξανά με πόνο στο γόνατο όπου στην σημερινή μαγνητική τομογραφία είναι πλέον ορατή η οστική νέκρωση χωρίς το οστικό οίδημα.

Οστικό οίδημα και οστική νέκρωση

Θεραπεία

Συντηρητική Αντιμετώπιση

Η αγωγή μετά από την διάγνωση οστικού οιδήματος είναι πάντα συντηρητική:

• Άμεση αποφόρτιση του σκέλους με χρήση βακτηρίας αρχικά, για 4 με 6 εβδομάδες
• Αντιφλεγμονώδη και αναλγητικά για την αντιμετώπιση του πόνου και του οιδήματος
• Φυσικοθεραπείες και κινησιοθεραπείες ασκήσεις ενδυνάμωσης ώστε να διατηρηθεί η κινητικότητα των αρθρώσεων καθώς και η καλή κατάσταση του μυϊκού συστήματος
• Χορήγηση διφοσφωνικών είτε από το στόμα είτε και ενδοφλεβίως φάρμακα που έχουν αντιοστεοκλαστική δράση
• Ασβέστιο και βιταμίνη D
• Υπερβαρικό οξυγόνο

Χειρουργική Αντιμετώπιση

Η συνήθης χειρουργική διαδικασία για οίδημα μυελού των οστών και πρώιμα στάδια οστεονέκρωσης είναι η αρθροσκοπικά υποβοηθούμενη και καθοδηγούμενη πολλαπλή διάτρηση του πάσχοντος οστού (τρυπανισμοί - core decompression). Αυτό είναι μια σχετικά απλή και ανώδυνη διαδικασία με την οποία επιτυγχάνεται η άμεση ανακούφιση των συμπτωμάτων στις περισσότερες περιπτώσεις, με την αποσυμπίεση του οιδήματος. Επιπλέον με τους τρυπανισμούς προκαλείται αύξηση της αιμάτωσης στην πάσχουσα περιοχή ενεργοποιώντας έτσι τις διαδικασίες αναδιαμόρφωσης του οστού.

Τελευταία εφαρμόζεται μία μέθοδος που είναι γνωστή ως υποχονδροπλαστική. Ο χειρουργός εγχύει ένα συνθετικό υποκατάστατο οστού στην κατεστραμμένη περιοχή, αποτελούμενο από φωσφορικό ασβέστιο, το οποίο αφενός χρησιμεύει για την απομάκρυνση του οιδήματος του μυελού των οστών και αφετέρου υποστηρίζει τον υπερκείμενο χόνδρο.

Με έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλη θεραπεία, η πρόγνωση του οιδήματος του μυελού των οστών είναι καλή. Ο χρόνος που χρειάζεται για να θεραπευτεί εξαρτάται από την έκταση του οιδήματος. Τα συμπτώματα συνήθως επιμένουν για τουλάχιστον τέσσερις με έξι εβδομάδες, συχνά έως και έξι μήνες. Σπάνια μπορεί να εμφανιστεί και μεταναστευτική μορφή με διαδοχική προσβολή πολλών αρθρώσεων.

Μπορώ να αποτρέψω τον κίνδυνο οιδήματος του μυελού των οστών;

Για να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο εμφάνισης οιδήματος του μυελού των οστών, συνιστάται:

• Τακτική άσκηση με καλό σωματικό βάρος
• Βελτίωση της κίνησης με κατάλληλα υποδήματα
• Αποφυγή συνεχών μικροτραυματισμών και υπερκαταπόνηση των αρθρώσεων
• Υγιεινή ζωή (χωρίς καταχρήσεις όπως κάπνισμα, αλκοόλ κλπ)

Ένα ισχυρό και δυνατό μυϊκό σύστημα συμβάλλει τόσο στην σταθερότητα των αρθρώσεων και στην πρόληψη από κακώσεις, όσο και στον καλό οστικό μεταβολισμό.